Odsetki ustawowe stanowią rodzaj rekompensaty za zwłokę w spłacie danego zobowiązania finansowego w postaci udzielonej pożyczki lub kredytu, stanowią swego rodzaju sankcję wobec dłużnika. Każdego roku podatkowego ustalana jest wysokość stopy odsetek i dzięki temu możemy ustalić ile wynoszą odsetki ustawowe. W polskim prawie, ustawodawca w drodze rozporządzenia Rady Ministrów wyszczególnił odsetki kapitałowe, umowne, za opóźnienie, odsetki w transakcjach handlowych oraz odsetki ustawowe.
Odsetki ustawowe są naliczane za każdy dzień zwłoki w spłacie należności i zostały określone w ordynacji podatkowej. Odsetki od należnej sumy należności przysługują jedynie wtedy, gdy wynika to z: ustawy, umowy, czynności prawnej, decyzji właściwego organu lub też z prawomocnego orzeczenie sądu. Warto zaznaczyć, że od orzeczenia sądu pierwszej instancji, zarówno wierzycielowi, jak i dłużnikowi wolno się odwołać, aby doszło do rozpoznania przedmiotowego sporu przed sądem drugiej instancji. Niejeden wierzyciel zastanawia się kiedy i w jaki sposób żądać odsetek od dłużnika.
Często przedłużamy termin spłaty, którymi mamią nas dłużnicy, niejednokrotnie tłumacząc się nagłymi i nieprzewidywalnymi sytuacjami losowymi, które spadły na naszego kontrahenta. Należy jednak zachować szczególną ostrożność w takich sytuacjach, bowiem niejednokrotnie są to jedynie sposoby na wydłużenie terminu płatności bez ponoszenia konsekwencji finansowych i prawnych. Warto zatem w trakcie spisywania umowy zawrzeć w niej wysokość odsetek ustawowych, a także precyzyjnie określić ostateczny termin spłaty zobowiązania czy też termin spłaty ostatniej raty. Odsetki ustawowe pełnią funkcję dyscyplinującą w stosunku do dłużnika.
Często wierzyciele nie spieszą się z egzekwowaniem należności, aby nie stracić lub nie zrazić do siebie partnera biznesowego. Aby prawidłowo wyliczyć wysokość stawek, należy skorzystać z pomocy strony internetowej www.nbp.pl, gdzie znajdziemy aktualną stopę referencyjną. Możemy również odręcznie dokonać obliczeń wysokości odsetek, używając prostego wzoru. Należy kwotę należności pomnożyć przez ilość dni zwłoki a następnie przez wysokość stopy odsetek czyli liczby dni w roku.
Podnieść należy, że w sytuacji gdy termin zapłaty wypadnie w dzień ustawowo wolny np. 3 Maja, wówczas termin ostateczny przypada w dzień następujący po tymże dniu. Od stycznia 2017 roku uchwalono, że jako dzień ustawowo wolny należy traktować również sobotę. Jako termin rozpoczęcia naliczania odsetek wskazać należy dzień następujący po dniu wskazanym jako termin płatności danego zobowiązania, aż do dnia faktycznej i całkowitej spłaty zadłużenia.
Warto jednak wiedzieć, że zgodnie z art. 359 § 2 kodeksu cywilnego z dnia 23 kwietnia 1964 roku, maksymalna wysokość tychże odsetek nie może przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych w stosunku rocznym. Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na wysokość odsetek, jest czas w którym zaczniemy dochodzić swoich należności, bowiem często zdarza się, że część lub tez nawet wszystkie nasze dobra zostaną uznane za przedawnione. Najbezpieczniej jest przyjąć trzyletni termin przedawniania się należności.
Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w 2018 roku wynosi 7%, a maksymalnie 14%, natomiast odsetki ustawowe w transakcjach handlowych w 2018 roku wynoszą 9,5%. Ogólnie zaś przyjęto, że wysokość odsetek ustawowych w 2018 roku wynosi 5%. Gdy dłużnik nie wywiązuje się z ciążących na nim zobowiązań spłaty należności przed wystąpieniem na drogę sądową, warto wystosować do niego odpowiednie pismo upominające o zaległościach wobec nas.
Najskuteczniejszym sposobem będzie umówienie się na poradę prawną w kancelarii adwokackiej czy też radcowskiej w celu sporządzenia wezwania do zapłaty, które będzie zawierało termin ostatecznej spłaty zaległości oraz zostanie opatrzone pieczęcią przedstawiciela prawa, co zwykle odnosi zamierzony efekt i dłużnicy decydują się na spłatę należności wierzycielowi. Wskazać należy, że ustawodawca z każdym rokiem obniża wysokość odsetek ustawowych, dla porównania w 1992 roku wynosiła 60%, w 1999 roku wysokość odsetek wynosiła 21%, w 2008 roku spadła już do 13% w skali roku.
Rekordowo wysokie odsetki ustawowe były w 990 roku i wynosiły wówczas, aż 720%, zatem obecne 5% wydaje się być rażąco niskie i krzywdzące wierzycieli, którzy poza aspektem finansowym, niejednokrotnie tracą również wieloletnich kontrahentów i prowadzą do nieprzyjemnych sytuacji na rynku lokalnym, jak również na płaszczyznach przyjacielskich spowodowanych utratą zaufania.
